La odisea de los refugiados y las olas de solidaridad - Η οδύσσεια των προσφύγων και τα κύματα αλληλεγγύης - The odyssey of refugees and the waves of solidarity

Ο φετινός Ιούλιος ήταν ένας καυτός μήνας, με αλλεπάλληλες πολιτικές εξελίξεις που πρόκειται να επηρεάσουν για πολλά χρόνια τις ζωές μας. Ανάμεσα σε διαπραγματεύσεις, δημοψήφισμα, συμφωνίες και διαφωνίες για την ευρωπαϊκή προοπτική της χώρας, εκατοντάδες πρόσφυγες κατάφεραν να έρθουν στην ελληνική πρωτεύουσα για να κατασκηνώσουν στο κέντρο της, σε ορατό δημόσιο χώρο, στο πάρκο του Πεδίου του Άρεως.

Οι πρόσφυγες αφού περιπλανήθηκαν στις πλατείες της Αθήνας κατέληξαν στο πάρκο όπου αρχικά χωρίς τροφή, χωρίς νερό, χωρίς στέγη, προσπάθησαν να επιβιώσουν κάτω από τις πολύ αντίξοες καιρικές συνθήκες που επικρατούν στο τσιμεντοστρωμένο πάρκο πλέον, έργο της πρόσφατης «ανάπλασής» του. Ένα χώρο όπου η θερμοκρασία κατά τη διάρκεια της ημέρας και για πολλές ώρες ξεπερνάει τους 40 ^oC!

Σχεδόν άμεσα έλαβαν χώρα δράσεις αλληλέγγυων με εκδηλώσεις έμπρακτης υποστήριξης των προσφύγων, οι οποίες είναι εξαιρετικά σημαντικές υπό τις θερμοκρασίες καύσωνα που επικρατούν στο κέντρο των Αθηνών. Οι πρώτες συζητήσεις για την αυτο-οργάνωση της αλληλεγγύης έγιναν σε καφενείο των Εξαρχείων, όταν περίπολο της ελληνικής αστυνομίας προσήγαγε δημοσιογράφο που πραγματοποιούσε ρεπορτάζ για τον καταυλισμό των προσφύγων στο Πεδίον του Άρεως. 

Ο κόσμος της αλληλεγγύης ανταποκρινόμενος στις ανάγκες των προσφύγων αυτο-οργανώθηκε και κινητοποιήθηκε άμεσα, όχι μόνο για να καλύψει τις ανάγκες των ανθρώπων εκεί - οι οποίες είναι δύσκολο να καλυφθούν μόνον από την αλληλεγγύη - αλλά και για να αναδείξει το πρόβλημα, να ασκήσει πίεση για άμεση και ανθρώπινη λύση, να δημιουργήσει δίκτυο προστασίας για τους πρόσφυγες.

Άλλωστε μια ανθρωπιστική κρίση τέτοιου μεγέθους, δεν μπορεί να επιλυθεί εξολοκλήρου και μόνο με πράξεις αυτενέργειας, συγκέντρωσης και διανομής τροφίμων, ρουχισμού, φαρμάκων, παροχής αλληλέγγυας περίθαλψης κι απασχόλησης των παιδιών μέσα στο πάρκο.

Η αθρόα είσοδος προσφύγων - από τις εμπόλεμες γεωγραφικές ζώνες της Συρίας, του Αφγανιστάν και της μέσης Ανατολής γενικότερα - αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα, που συμβαίνουν στη χώρα από την αρχή του χρόνου. Πολλοί διεθνείς οργανισμοί είχαν επισημάνει αρκετό καιρό πριν, ότι οι συνεχιζόμενες πολεμικές συγκρούσεις στη νοτιοανατολική λεκάνη της Μεσογείου και στη Μέση Ανατολή θα προκαλούσαν κύματα προσφυγιάς. 

Σίγουρα, η ελληνική χερσόνησος δεν είναι ο τελικός προορισμός των προσφύγων που έρχονται στην Ευρώπη προς αναζήτηση ειρηνικής ζωής κι ελευθερίας. Η διέλευση μέσω των νησιών του Αιγαίου πελάγους είναι απλά ένας από τους πιθανούς τρόπους για να εισέλθουν στην ευρωπαϊκή ήπειρο, ενδεχομένως ένας από τους πιο χρησιμοποιημένους. Η μετανάστευση, οι πρόσφυγες και οι αιτούντες άσυλο δεν μπορεί να είναι τοπικό πρόβλημα για τη Ελλάδα, την Ιταλία ή την Ισπανία, αλλά αποτελούν ένα ευρωπαϊκό ζήτημα παγκόσμιας εμβέλειας που χρειάζεται άμεση λύση.

Η πολιτική χορήγησης ασύλου που ακολουθείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση σημαίνει ότι ένας πρόσφυγας χρειάζεται να αιτηθεί άσυλο στη χώρα που φτάνει για πρώτη φορά, συνήθως την Ιταλία και την Ελλάδα. Οι πρόσφυγες όμως που έρχονται, θέλουν με κάθε τρόπο να ξανασμίξουν με τις οικογένειές τους, που μπορεί να ζουν σε χώρες του ευρωπαϊκού Βορρά. Μ’ αυτόν τον τρόπο διαιωνίζεται μία παρωδία ασύλου αφού οι πρόσφυγες εξαναγκάζονται να ταξιδέψουν κρυφά και χωρίς χαρτιά για τον τελικό τους προορισμό - προκειμένου να ζητήσουν εκεί άσυλο - θέτοντας σε κίνδυνο την ίδια τους τη ζωή. Παράλληλα μ’ αυτήν τη διαδικασία κερδοσκοπούν οι διακινητές προσφύγων, που απομυζούν το τελευταίο χρηματικό απόθεμα των φτωχότερων από τους φτωχούς.

Κατά τη διάρκεια των τελευταίων χρόνων ο πληθυσμός, στη χώρα που ζούμε, εξαθλιώνεται ραγδαία από τις εφαρμοζόμενες πολιτικές λιτότητας. Μέσα σ’ αυτό το απαισιόδοξο τοπίο έχουν προκύψει κύματα αλληλεγγύης ενεργών και πολιτικά δραστήριων ανθρώπων που δημιουργούν δομές από τη βάση με σκοπό την αλληλοβοήθεια.

Σήμερα - σε συνθήκες ολοσχερούς ανθρωπιστικής κρίσης και την ανεργία να ανέρχεται σε δυσθεώρητα ύψη, εμφανίζονται ουσιαστικά προβλήματα στη διαχείριση της παρακμάζουσας παραγωγής από την απόσυρση του νεοελληνικού κράτους σε νευραλγικούς τομείς ευθύνης του. 

Η πρόοδος των αυτο-οργανωμένων δομών δύναται  να επιφέρει δομικές αλλαγές στην ανασυγκρότηση της κοινωνίας με διαφορετικό συσχετισμό παραγωγικών και κατ’ επέκταση ανθρώπινων σχέσεων από την πεπατημένη. 

Οι άνεργοι άνθρωποι που αναζητούν δουλειά, όπως άλλωστε είναι και οι πρόσφυγες, τι ακριβώς ψάχνουν και σε ποιο πρότυπο παραγωγής;

Τι δουλειά είναι για παράδειγμα να προσφέρεις την ύπαρξή σου σε μια εταιρεία εξόρυξης χρυσού που καταστρέφει το περιβάλλον και μαζί του υφιστάμενες παραγωγικές δομές της κοινωνίας;

Τι δουλειά ακριβώς είναι το να εργάζεσαι νυχθημερόν και υπό άθλιες συνθήκες σε  συγκεκριμένα χωράφια που παράγουν τροφή με αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία όσων την καταναλώνουν; 

Τι δουλειά είναι η προσφορά εργασίας σε ορισμένες μη κυβερνητικές οργανώσεις που λειτουργούν ως εργαστήρια τα οποία  έχουν ως αυτοσκοπό την απορρόφηση δημόσιων ευρωπαϊκών χρημάτων στο όνομα της μεταναστευτικής πολιτικής; 

Ο κατάλογος με ανάλογες «δουλειές» είναι πολύ μακρύς.

Ο σταθμός για τους πρόσφυγες στο κέντρο της Αθήνας είναι πολύ σημαντικός για πολλούς και διάφορους λόγους. Ενδεχομένως συνιστά ένα δομικό λιθαράκι της "ελληνικής άνοιξης", που κάποιοι έσπευσαν να χαρακτηρίσουν το βράδυ των αποτελεσμάτων του δημοψηφίσματος της 5^ης Ιουλίου. Ελληνική άνοιξη που είναι αδήριτη ανάγκη να καταφέρει εξελιχθεί σε σύγχρονο ευρωπαϊκό πολιτισμικό ρεύμα. 

Τουλάχιστον μέχρι να συμβεί αυτό, γνωρίζουμε πως στο πάρκο όταν οι πρόσφυγες ξαπλώνουν για ύπνο τα βράδια, μπορούν να βλέπουν λάμψεις από αστέρια κι όχι από βόμβες.

Las fotografías son realizadas por © Dimitris V. Geronikos en el ecosistema del parque de Pedion Areos (: significa el Campo de Marte) en Atenas, durante los días 28 y 29 de julio de dos mil quince.

Λήψη φωτογραφιών από © Δημήτρη Β. Γερονίκο στο οικοσύστημα του πάρκου του Πεδίου του Άρεως στην Αθήνα, κατά τη διάρκεια των ημερών 28 και 29 Ιουλίου δύο χιλιάδες δεκαπέντε.

Photos by © Dimitris V. Geronikos in the ecosystem of Pedion Areos’ park (that means the park of Mars' Field) in Athens, during the days of july, 28 and 29 of two thousand fifteen.