Τρίτη 31 Δεκεμβρίου 2013

Α la manera de la señorita Margarita - H μέθοδος της κυρίας Μαργαρίτας - Miss Margarida's way

Λήψη φωτογραφιών από © Δημήτρη Β. Γερονίκο στο θέατρο Εμπρός, στις 27 Δεκεμβρίου του δύο χιλιάδες δεκατρία.
Las fotografías son realizadas por © Dimitris V. Geronikos en el teatro Embros, el 27 de diciembre de dos mil trece.
Photo shoots by © Dimitris V. Geronikos in the theatre Embros, December 27 of two thousand thirteen.



















Το Σύστημα Διδασκαλίας είναι η Διδασκαλία του Συστήματος.

Είναι η δεύτερη φορά που απόλαυσα τη μέθοδο της κυρίας Μαργαρίτας, στο ελεύθερο αυτοδιαχειριζόμενο θέατρο Εμπρός, μία διαδραστική παράσταση από τη θεατρική ομάδα "Συντεταγμένοι" και το Κενό Δίκτυο.  

Η Μέθοδος της Κυρίας Μαργαρίτας είναι ένα σατυρικό έργο του βραζιλιάνου συγγραφέα Ρομπέρτο Αθάυντε (Roberto Athayde), με θέμα την εξουσία σε όλες τις μορφές της. Το έργο γράφτηκε στις αρχές της δεκαετίας του ’70 ενώ η Βραζιλία βρίσκονταν υπό καθεστώς στρατιωτικής δικτατορίας.

Η θεατρική πράξη πραγματοποιείται σε χώρο που μοιάζει με σχολική τάξη. Στην ουσία αποτελεί έναν κωμικοτραγικό μονόλογο μιας ορμητικής δασκάλας. Το σύνολο των ηθοποιών της παράστασης αποτελείται από δύο συντελεστές: την Κυρία Μαργαρίτα, δασκάλα σε πρωτεύοντα ρόλο, κι ένα μαθητή. Αυτός ο μαθητής βρίσκεται συχνά μεταξύ των μελών του κοινού, το οποίο η δασκάλα μεταχειρίζεται σα να είναι πραγματικά παιδιά του σχολείου. Το κοινό προτρέπεται να συμπεριφέρεται όπως μια ομάδα άτακτων, ατίθασων μαθητών σε μια τάξη (13 με 14 ετών). 

Ένας μαυροπίνακας πάνω στη σκηνή, μία κιμωλία που τα μέλη του κοινού μπορούν να χρησιμοποιήσουν για να γράψουν ή να ζωγραφίσουν ό,τι επιθυμούν. Η ηθοποιός που παίζει την Κυρία Μαργαρίτα χρειάζεται μεγάλη δύναμη ώστε να αυτοσχεδιάζει, να μπορεί να αποδίδει τα αστεία ή να περιπαίζει εμπνευσμένα τα μέλη του ακροατηρίου. Το κλίμα παραλογισμού που χαρακτηρίζει την αυταρχική αυταπάτη της πρωταγωνίστριας δίνει στο έργο μια πραγματική γοητεία.

Ο συγγραφέας προορίζει την Κυρία Μαργαρίτα να εκπροσωπεί την εξουσία: της κυβέρνησης, της εκκλησίας, της οικογένειας, των συνομηλίκων, την ωμή εξουσία σε όλες τις μορφές της. Αυτή μπορεί και κάνει τα πάντα για να επιβάλει τη θέλησή της πάνω στους μαθητές – αρχικά προσπαθεί να τους γοητεύσει, στη συνέχεια να τους εκφοβίσει, τέλος να τους χειραγωγήσει με τη σεξουαλικότητά της. 

Οι τεχνικές της κυρίας Μαργαρίτας μέσα στην αίθουσα διδασκαλίας αντιπροσωπεύουν το σύνολο των τρόπων δια των οποίων η συστημική εκπαίδευση μπορεί να στερήσει από τον άνθρωπο την ιδιαιτερότητά του και να τον εξαναγκάσει σε συμμόρφωση και υποταγή.

Στις μέρες μας η Ευρώπη είναι βυθισμένη στη χειρότερη κρίση των τελευταίων δεκαετιών όπου ο νεώτερος πολιτισμός της οικοδομήθηκε πάνω στο αιτούμενο της εργασίας. 

Η Ελλάδα έχει μετατραπεί σε σύμβολο αυτής της πτώσης καθώς “νέες συνταγές” χρησιμοποιούνται δήθεν για να ξεπεραστεί αυτή η δύσκολη κατάσταση. Το εκπαιδευτικό σύστημα αποτελεί έναν από τους βασικούς μοχλούς επιβολής αυτών των “νέων συνταγών”, καθώς επιχειρεί να αποδομήσει την πολιτισμική βιοποικιλότητα των ντόπιων κοινοτήτων σε επίπεδο χωρών αλλά και των ευρωπαϊκών λαών σε διεθνές περιβάλλον. 

To επώδυνο πρόβλημα του καπιταλισμού είναι η μετατροπή των επενδύσεων σε άυλο χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο το οποίο δεν αντιστοιχεί σε έργο που παράγεται από τη ζωντανή εργασία.
Στην ελληνική χερσόνησο ζούμε έντονα τη φοβερή κρίση του παγκόσμιου καπιταλισμού. Το πολιτικό σύστημα οικονομίστικης αντίληψης που διαχειρίζεται την εξουσία με τον άλφα ή βήτα τρόπο επί σειρά δεκαετιών στη χώρα, έχει παράξει έναν οικονομικό καταναγκασμό που οδηγεί πολίτες στην ανεργία, στην πείνα, στη μετανάστευση, στον εκφασισμό και στο αδιέξοδο. 

Εδώ γεννώνται τα ερωτήματα: τι περιθώρια χρόνου έχουμε; Mήπως από τον παραδοσιακό καπιταλισμό περνάμε σε μία νέα στυγνή φεουδαρχία; 

Με τη σκέψη σε αυτά τα ερωτήματα θα ήθελα να αποχαιρετήσω το δύο χιλιάδες δεκατρία. 

Παράλληλα θέλω να σας μεταφέρω τις γραμμές ενός μικρού κειμένου που είναι αποτυπωμένο στο φύλλο της παράστασης:
«Ποιος γνωρίζει τη βασική αρχή της Ιστορίας;
Δε βλέπω χεράκια…(!) Μη βασανίζεστε, θα σας την πω εγώ:
όλοι θέλουν να εξουσιάζουν όλους τους υπόλοιπους. Ακριβώς όπως η κυρία Μαργαρίτα εξουσιάζει εσάς. Σε αυτή την τάξη δεν έχετε καμία επιλογή. Κάνετε ό,τι σας πει η κυρία Μαργαρίτα, όποτε σας το πει, και πληρώνετε γι’αυτό! Ε, και στην Ιστορία είναι το ίδιο πράγμα. Κάθε χώρα θέλει να έχει ακριβώς αυτού του είδους τη σχέση με τις υπόλοιπες. Συμπέρασμα:
όλοι θέλουν να γίνουν κυρία Μαργαρίτα.»

Τέλος τις ευχές μου για ευτυχισμένο δημιουργικό ανατρεπτικό έτος δύο χιλιάδες δεκατέσσερα θέλω να τις συνοδεύσω με τους στίχους και τη μουσική των Pink Floyd:
http://www.youtube.com/watch?v=P2zpA5dvUl4

Υ.γ. Οι συντελεστές της θεατρικής παράστασης
Μετάφραση-προσαρμογή: Τατιάνα Σκανάτοβιτς
Σκηνοθεσία-Σκηνογραφία: Δημήτρης Τιμπιλής
Φωτισμοί: Λουκάς Χατζής
Κοστούμια: Μίνα Γκοσέρ
Βοηθός σκηνοθέτη: Κατερίνα Κωστάλα
Μουσική σύνθεση - φωτισμοί: Βαγγέλης Σαγρής
Ερμηνεία: Τατιάνα Σκανάτοβιτς, Μιχάλης Στεφανίδης

Παρασκευή 27 Δεκεμβρίου 2013

El pesebre del teatro Embros - Η φάτνη του θεάτρου Εμπρός - The manger of the theater Embros

ξυνόν ἐστι πᾶσι τὸ φρονέειν
η φρόνηση είναι κοινή σ' όλους
Hράκλειτος, 4 (116)

 

Στα τέλη Δεκεμβρίου του δύο χιλιάδες δεκατρία η Αθήνα και άλλες ελληνικές πόλεις πνίγονται καθημερινά μέσα σε τοξικά νέφη από αιθαλομίχλη. 
Το συγκεκριμένο επεισόδιο ξεκινά με την τραγική υπουργική απόφαση για εισαγωγή ειδικού φόρου στο πετρέλαιο θέρμανσης. Τα δύο προηγούμενα χρόνια οι πολίτες έτρεξαν να αγοράσουν ξυλόσομπες. Πρακτικά ένα στα δύο ελληνικά νοικοκυριά δεν έχει τη δυνατότητα να θερμάνει με πετρέλαιο το σπίτι του και καταφεύγει σε άλλα θερμαντικά μέσα. 



Η ακατάπαυστη λειτουργία ξυλόσομπων και τζακιών έχει ως συνέπεια να ζούμε έναν ιδιότυπο ενεργειακό μεσαίωνα. Η κατάσταση μοιάζει με τεράστιο θάλαμο αερίων μέσα στον οποίο εμείς οι πολίτες ως πειραματόζωα προσπαθούμε να ανταπεξέρθουμε στις συνθήκες εξέλιξης ενός πειράματος τραγικού για την υγεία μας. 

 


Οι ζημιές είναι ανεπανόρθωτες για τον κοινωνικό ιστό και δυστυχώς για τους νεοέλληνες οι ζημιές αυτές έχουν προκληθεί από τις κυβερνήσεις τους. 

Η επικοινωνιακή αντιμετώπιση του φαινομένου της αιθαλομίχλης από την ελληνική κυβερνήση δείχνει πως έχει χάσει κάθε επαφή με την κοινωνία και θυμίζει έντονα την εποχή της θρυλικής φράσης: «αν δεν έχει ο λαός ψωμί, ας φάει παντεσπάνι». Φράση που αντικατοπτρίζει την παρακμή της αριστοκρατίας.



Στις ανθρώπινες κοινωνίες η σύγκρουση είναι δομικό χαρακτηριστικό, είναι το οξυγόνο που δίνει ζωή.  



Ο κόσμος στον οποίο ζούμε είναι διαφορετικός από τον κόσμο που έρχεται. Μεταξύ των δύο κόσμων βρίσκεται ο χωροχρόνος, η άβυσσος. Αγεφύρωτη άβυσσος μεταξύ μοναξιάς και συμβίωσης. Για να μπορέσουμε να αναταπεξέρθουμε χρειάζεται αναδιαπαιδαγώγηση του πολίτη που να πραγματώνεται μέσα από την ενεργή συμμετοχή του στα κοινά, με λίγα λόγια ο λόγος του να μετράει. 


 

Διαφορετικά ελλοχεύει η ματαίωση του ονείρου της  ανθρώπινης χειραφέτησης.




Το αδύνατο μπορεί να γίνει εφικτό και είμαστε ρεαλιστές ζητώντας το αδύνατο.


Αυτές τις ημέρες στο ελεύθερο αυτοδιαχειριζόμενο θέατρο Εμπρός1 πραγματοποιούνται δρώμενα τέχνης και λόγου που αναδεικνύουν το γεγονός πως η τέχνη δε χρειάζεται να συμμετέχει πια στην κοινωνική καταστροφή. Αντίθετα η δημιουργία είναι πράξη επαναστατική όταν παράγεται από συλλογικότητες που αναδεικνύουν το ζήτημα της κοινωνικής καταστροφής. 


 

Από τις ημέρες της Φάτνης του Εμπρός είναι και οι φωτογραφίες της σημερινής ανάρτησης. Από το έγγραφο που ονομάζεται Αλφαβητάρι της Φάτνης2 και κυκλοφορεί ελεύθερα στο διαδίκτυο, αντιγράφω:



“Η λέξη φάτνη (praesepe – praesepium) στη λατινική γλώσσα που φιλοξένησε «τόν Δεσπότην ἡμῶν... κείμενον, ἐσπαργανωμένον, τό φρικτόν ἐκεῖν ο και παράδοξον θέαμα», απαντά στο Ευαγγέλιο μόνο του Λουκά και στο μέρος όπου αναφέρεται η διήγηση της Γεννήσεως του Χριστού. Για την ετυμολογία του όρου βλ. Stephanus, Thesaurus Graecae Linguae VII, σσ. 676-678. Η λέξη προέρχεται από το απαρέμφατο φαγείν, του οποίου παράγωγα είναι τα φάγνη και φάτνη, ή ακόμη από το ρήμα πατώ, εσθίω, ως το πάσασθαι, του οποίου παράγωγα είναι τα πάτνη και φάτνη. Κατά τους Η. G. Liddell και Κ. Scot, Μέγα Λεξικόν της Ελληνικής Γλώσσης, Δ ́, σσ. 520-521, φάτνη είναι το παχνί, το σκαφίδιο ή η θέση μέσα στην οποία τοποθετείται η τροφή των ζώων. Ο Ιωάννης Σταματάκος στο Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσης, Γ', σσ. 2832, ορίζει ότι η φάτνη είναι ξύλινο κατασκεύασμα ή κοιλανθέν τμήμα κορμού δέντρου για την εναπόθεση της τροφής των ζώων. Για τους λατινικούς όρους praesepe ή praesepium βλ. Robert Stephani, Thesaurus Graecae Linguae, III, σ. 604. Στην ίδια γλώσσα απαντά και η λέξη stabulum (= σταύλος) που ανήκει στη δημώδη διάλεκτο. Βλ. Latin Dictionary, Lewis and Shorts, Oxford, σσ. 1749-1750.


O μόνος τρόπος για να προχωράμε μπροστά είναι να μελετάμε το παρελθόν, να το αναθεωρούμε όταν χρειάζεται και να γράφουμε ιστορία με δικά μας μοναδικά έργα. Λίγες ώρες πριν τη δύση του παλιού και την ανατολή του νέου θέλω να σας στείλω τις ευχές μου για χρόνια πολλά χρόνια καλά χρόνια ανατρεπτικά!




Πηγές
1. http://www.embros.gr/index/
2.  http://embros.gr/data/documents/ABCD_FATNI.pdf




Las fotografías son realizadas por © Dimitris V. Geronikos en el teatro Embros, durante los días 21, 22, 23 y 24 de diciembre dos mil trece.

Λήψη φωτογραφιών από © Δημήτρη Β. Γερονίκο στο θέατρο Εμπρός, κατά τη διάρκεια των ημερών 21, 22, 23 και 24 Δεκεμβρίου του δύο χιλιάδες δεκατρία.
  
Photo shoots by © Dimitris V. Geronikos in the theater Embros, during the days 21, 22, 23 and 24 of two thousand thirteen.