Μετά από δύο επιτυχημένες διοργανώσεις στο Ηράκλειο της Κρήτης, το 3o Φεστιβάλ των Κοινών (CommonsFest) μετακόμισε στην Αθήνα, και πραγματοποιήθηκε στις 15- 17 Μαΐου, στο κτήριο και στον κήπο του συλλόγου των Ελλήνων Αρχαιολόγων στο Θησείο.
Τι είναι όμως το Φεστιβάλ των Κοινών και πως αναδύεται η αναγκαιότητα της ύπαρξής του στη σημερινή εποχή;
Ξεκινώντας από την ιστοσελίδα του φεστιβάλ, μπορούμε να διαβάσουμε μία πρώτη προσέγγιση:
«Tο Φεστιβάλ των Κοινών αποτελεί μια πρωτοβουλία για την προώθηση της ελεύθερης γνώσης και της ομότιμης συνεργασίας για τη δημιουργία και τη διαχείριση των κοινών. Μια φιλοσοφία που έχει διαδοθεί πολύ μέσα από τις κοινότητες του ελεύθερου λογισμικού και επεκτείνεται σε πολλές πτυχές της καθημερινότητάς μας, όπως στις τέχνες, στη διακυβέρνηση, στις κατασκευές μηχανημάτων, εργαλείων και άλλων αγαθών.»1
Για τους ανθρώπους που συμμετείχαν στη διοργάνωση του φεστιβάλ αλλά και για πολλούς/-ες που πέρασαν μία βόλτα από κει, υπάρχει ένας κόσμος που η γνώση είναι ελεύθερη, οι τέχνες είναι ελεύθερες, οι απόψεις εκφράζονται και συζητιούνται ελεύθερα, οι αποφάσεις παίρνονται συλλογικά, ένας κόσμος που το κοινό καλό είναι πιο σημαντικό από το ατομικό, που υπάρχει σεβασμός στους φυσικούς πόρους και στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια, ένας κόσμος όπου το χρήμα δεν είναι το μόνο μέσο για να καλυφθούν οι ανάγκες… Ακούγεται ουτοπικό, όμως είναι πραγματικότητα.2
Ως κοινά αγαθά, συχνά προσδιορίζονται και ετερογενή σύμφωνα με τη φύση και το θεσμικό τους καθεστώς ελέγχου και ιδιοκτησίας. Μπορούν να ταξινομηθούν σε φυσικά Κοινά (γη, νερό, σπόροι και γενετικός κώδικας, φυσικοί πόροι κτλ), δημόσια Κοινά (δρόμοι, πάρκα, πανεπιστήμια, μουσεία κτλ) και πολιτισμικά Κοινά (γλώσσες, επιστήμες, διαδίκτυο, ανοικτό και ελεύθερο λογισμικό κτλ). Με βάση την υλική τους υπόσταση μπορούν να διαχωριστούν σε υλικά και άυλα-πνευματικά.
Τα υλικά αγαθά είναι από τη φύση τους πεπερασμένα σε αντίθεση με τα πνευματικά, τα οποία όσο περισσότερο χρησιμοποιούνται μέσα από συλλογική επεξεργασία τόσο γίνονται ωφελιμότερα για το κοινωνικό σύνολο και αποκτούν μεγαλύτερη αξία.
Τα τελευταία χρόνια αναδύθηκε, σε πάρα πολλές διαφορετικές πτυχές της κοινωνικής ζωής, ένα ιδιαίτερα δυναμικό παγκόσμιο κίνημα για τα Kοινά, το οποίο διεκδικεί νέους ορισμούς για την έννοια της αξίας τόσο σε οικονομικό όσο και σε φιλοσοφικό επίπεδο και ανασυνθέτει τη δημόσια σφαίρα με τρόπους όπου η συλλογική δράση συμπορεύεται με τη διατήρηση της προσωπικής αυτονομίας. Ουσιαστικά πρόκειται για μια νέα κουλτούρα παραγωγής όπου ο κοινωνικός έλεγχος κατέχει τον πρωτεύοντα ρόλο, και στόχος δεν είναι η συσσώρευση χρήματος και ύλης με σκοπό τον πλουτισμό, αλλά η αξιοπρεπής διαβίωση, η διάχυση της τεχνογνωσίας, η διάθεση των ενδεχόμενων πλεονασμάτων για την ενδυνάμωση της κοινότητας με κοινωνικά και περιβαλλοντολογικά κριτήρια.
Ως ανθρώπινο είδος κι όχι μόνο, βιώνουμε πρωτόγνωρες χώρο-χρονικές εξελίξεις στον πλανήτη, κατά τη διάρκεια των οποίων έχει δημιουργηθεί ένα μεγάλο πλήθος γνώσης για την παραγωγή αγαθών τα οποία θα μπορούσαν άνετα να καλύψουν μεγάλο μέρος, αν όχι το σύνολο, των αναγκών μας. Οι ανάγκες μας χρειάζεται να επαναπροσδιορισθούν με διαφορετική κουλτούρα κατανάλωσης από αυτή που έχει επικρατήσει, δηλαδή τη άκρατη εμπορευματοποίηση των διαθέσιμων πόρων και την υπέρ-συγκέντρωση των κερδών από την προαναφερόμενη εκμετάλλευση εις βάρος των ζωών μας και των ερχόμενων γενεών.
Όλα αυτά, ουσιαστικά θα μπορούσαν να αποτελέσουν μια πρόταση για μια διαφορετική οικονομική διαχείριση όπου αντί της διπολικής σχέσης παραγωγής - κατανάλωσης, οι νέες κοινωνικές σχέσεις βασισμένες στην αλληλεγγύη και την αμοιβαιότητα μπορούν να λειτουργήσουν καταλυτικά προς την κατεύθυνση του κοινού οφέλους.
Τα Κοινά, αποτελούν συστήματα διακυβέρνησης όλων αυτών που κληρονομήσαμε ή παράγουμε μαζί. Συνιστούν πρακτικά παραδείγματα συνεργασίας και συμμετοχής στη διαχείριση διαφορετικών πόρων, ώστε να καλύπτονται οι ανθρώπινες ανάγκες πέρα απ’ το κράτος και την αγορά. Αφορούν στους φυσικούς πόρους που έχουμε ηθική υποχρέωση να παραδώσουμε αναλλοίωτους στις μελλοντικές γενιές, αλλά και στα δημιουργήματα της συνεργασίας μας που αποτελούν κοινό κτήμα. Από τις τέχνες, τη γνώση και την επιστήμη, μέχρι το λογισμικό και το διαδίκτυο.
Το αναδυόμενο μοντέλο βασίζεται σε κάποια χαρακτηριστικά που διέπουν τη λειτουργία των κοινοτήτων. Η προσφορά, το μοίρασμα και η συνεργασία με ένα πλαίσιο κάλυψης αναγκών όπου κάθε συμμετέχων λειτουργεί βάσει της αρχής της προσφοράς σύμφωνα με τις δυνατότητες του και λήψης ανάλογα με τις ανάγκες του, συνεισφέροντας παράλληλα στην εδραίωση μιας συλλογής γνώσεων διαθέσιμων σε όλους για το κοινό καλό. Εδώ χρειάζεται να διευκρινιστεί ότι οι κοινότητες λειτουργούν μέσα σε ένα πλαίσιο ομότιμης, μη ιεραρχικής διαδικασίας λήψης αποφάσεων, κάτι που λειτουργεί αποτρεπτικά στη συγκέντρωση εξουσίας σε λίγα άτομα, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Ένα άλλο ουσιώδες χαρακτηριστικό, είναι ότι δεν εμφανίζουν γεωγραφική συγκέντρωση, αλλά εκτείνονται σε όλα τα μήκη και πλάτη του πλανήτη. Στο τελευταίο καθοριστικό ρόλο έχει παίξει η δημιουργία και η ανάπτυξη του διαδικτύου. Έτσι άνθρωποι από διαφορετικές τοποθεσίες μπορούν να συνεργάζονται πάνω σε ένα κοινό έργο, επικοινωνώντας ψηφιακά μεταξύ τους, καταργώντας τα σύνορα και επεκτείνοντας τις δυνατότητες τους. Με βάση το συγκεκριμένο μοντέλο έχει δημιουργηθεί ένα πλήθος αγαθών τα οποία δεν χαρακτηρίζονται ούτε ως ιδιωτικά, άλλα ούτε και ως δημόσια. Η ονομασία που τους δίνεται είναι “κοινά αγαθά”. Είναι δηλαδή αγαθά στα οποία υπάρχει ελεύθερη πρόσβαση από τον καθένα βάσει ενός συνόλου αδειών που ορίζει την χρήση τους.
Είναι προφανές ότι το πέρασμα από τον κερδοσκοπικό τρόπο διαχείρισης σε ένα σύστημα ανοιχτής ομότιμης διαχείρισης δεν μπορεί να γίνει από την μια μέρα στην άλλη. Θα άξιζε τον κόπο όμως, η έναρξη της δημιουργίας μικρών δομών παραγωγής κοινών αγαθών όπου το επιτρέπουν οι συνθήκες, προκειμένου τα μικρά κομμάτια να συμπληρώσουν σταδιακά την μεγάλη εικόνα. Το τρίτο φεστιβάλ των Κοινών, δεδομένων των συνθηκών μπόρεσε να είναι μια τέτοιου τύπου αφετηρία για το ελληνικό αλλά και για το διεθνές περιβάλλον, ένα ακόμα βήμα προς τη μεγάλη εικόνα.
Διαδικτυακές Πηγές:
1. http://commonsfest.info/about/
2. http://commonsfest.info/2015/deltio-tipou-commonsfest-2015/
¿Qué es el festival de los Βienes Comunes?
Puedes leer más: http://commonsfest.info/es/about/
What is the festival of the Commons?
You can read more http://commonsfest.info/en/about/
Las fotografías son realizadas por ©Dimitris V. Geronikos en la Asociación de Arqueólogos Griegos, durante los días 15, 16 y 17 de mayo de dos mil quince.
Λήψη φωτογραφιών από ©Δημήτρη Β. Γερονίκο στο Σύλλογο Ελλήνων Αρχαιολόγων, κατά τη διάρκεια των ημερών 15, 16 και 17 Μαΐου δύο χιλιάδες δεκαπέντε.
The photos are taken by © Dimitris V. Geronikos at the Greek Archaeologists Association, during the days 15, 16 and 17 of May of two thousand fifteen.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου