Παρασκευή 31 Μαΐου 2013

Tres años de austeridad y treinta y siete fotografías - Τρία χρόνια λιτότητας και τριανταεπτά φωτογραφίες - Three years of austerity and thirty seven photos

Las fotografías son realizadas por © Dimitris V. Geronikos en los ecosistemas de la península griega, durante el periodo crónico entre el 5 de mayo de dos mil diez y el 25 de mayo de dos mil trece.
Λήψη φωτογραφιών από © Δημήτρη Β. Γερονίκο στα οικοσυστήματα της ελληνικής χερσονήσου, κατά τη διάρκεια της χρονικής περιόδου μεταξύ της 5ης Μαΐου δύο χιλιάδες δέκα και 25ης Μαΐου δύο χιλιάδες δεκατρία. 
Photo shoots by © Dimitris V. Geronikos in the ecosystems of Greek peninsula, during the period between May, 5, two thousand ten and May, 25, two thousand thirteen.






































Τρία χρόνια κι ένας μήνας ή διαφορετικά τριανταεπτά μήνες μας χωρίζουν από την ημέρα που ξεκίνησαν να εφαρμόζονται συστηματικά τα αυστηρά δημοσιονομικά μέτρα λιτότητας στη χώρα που ζούμε και ονομάζεται Ελλάδα. 
Στις φωτογραφίες αυτής της ιστορίας πρωταγωνιστούν γυναίκες και άνδρες που ψάχνουν δύο σημαντικά θεμέλια: το χώρο και το χρόνο για να αλλάξουν την κατάσταση. Είναι μια σειρά φωτογραφιών που αποτελείται από τριανταεπτά στιγμές – αφηγήσεις της ελληνικής χερσονήσου, που έχω πραγματοποιήσει από το Μάιο του 2010 έως το Μάιο του 2013. 

Κατά τη διάρκεια των τριών αυτών ετών ζούμε σε συμπιεσμένο πολιτικό χρόνο καταστάσεις που αλλάζουν με φρενήρεις ρυθμούς και διαδικασίες. Τα έντεκα εκατομμύρια Έλληνες βρίσκονται σε αναβρασμό ψυχής μπροστά σε ένα πανόραμα ατελείωτης εξαθλίωσης. Τα υπόλοιπα πεντακόσια εκατομμύρια κάτοικοι της Ευρωπαϊκής Ένωσης παρακολουθούν πως μια κρίση του ευρώ μπορεί να αποσαθρώσει την ιδέα της ενωμένης Ευρώπης. Η δημοσιονομική κρίση φαίνεται να απογυμνώνει το ευρωπαϊκό όραμα από το ρομαντισμό που τον περιέβαλλε.

Το παραγωγικό μοντέλο που εφαρμόστηκε στην Ελλάδα – με την είσοδό της στα ευρωπαϊκά σαλόνια το 1980 – ήταν η σταδιακή μετάβαση από το πρότυπο «παράγουμε και εξάγουμε» στο «επιδοτούμαστε και δανειζόμαστε για να καταναλώνουμε ότι εισάγουμε». Αυτή η μετάβαση επηρέασε καθοριστικά την εξέλιξη της χώρας.

Μία χώρα στην οποία αναπτύχθηκε μία κοινωνία με ισχυρά ατομικιστικά χαρακτηριστικά, με έλλειψη αρμονικής σχέσης με τη συλλογική δράση-οργάνωση και παράδοση μικροϊδιοκτησίας αρκετών δεκαετιών. Όταν για παράδειγμα στη Γερμανία οι αγροτικοί συνεταιρισμοί ξεκίνησαν να λειτουργούν από τα κάτω (τους γέννησαν δηλαδή οι ίδιοι οι πολίτες) στην Ελλάδα προέκυψαν από τα πάνω (τους γέννησε ο νόμος). 
Η πρωθυπουργοκεντρική οργάνωση διακυβέρνησης της χώρας σε συνδυασμό με τις δομές πυραμιδικού τύπου, την αυστηρή ιεραρχική οργάνωση και τη μικροαστική γραφειοκρατία των κομμάτων εξουσίας εμφάνιζαν την κουλτούρα της ανάθεσης ως πανάκεια στις ατέρμονες ορέξεις των καταναλωτών (πολιτών). 

Από το 1990 και μετά έλαβε χώρα η εκρηκτική ανάπτυξη της ιδιωτικής τηλεόρασης και η παράλληλη χρήση των ραδιοτηλεοπτικών συχνοτήτων με έναν ιδιαίτερο ελληνικό, ρουσφετολογικό τρόπο. Η βαθμιαία εξάρτηση και διαπλοκή της κεντρικής εξουσίας των εκάστοτε κυβερνήσεων με τους ιδιοκτήτες των καναλιών, οδήγησε σε μία καθοριστική χειραγώγηση της σκέψης του πολίτη. Υπό την πίεση αυτής της πολιτισμικής προπαγάνδας η Ελληνίδα κι ο Έλληνας, μέσα σε λίγες δεκαετίες, άλλαξαν σταδιακά το πρότυπο ζωής τους καθώς επιβλήθηκε στην ελληνική πραγματικότητα η λειτουργία ενός πελατειακού κράτους δια μέσω του οποίου ο πολίτης αναθέτει στα κόμματα εξουσίας τη διαχείριση της προσωπικής του ζωής.

Η παραγωγή αντικαταστάθηκε από την κατανάλωση και η ανάπτυξη ταυτίστηκε ως έννοια με τη μεγέθυνση του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου. Το γεγονός αυτό για όσους δεν ξεχνάμε, αποτέλεσε ένα ουσιώδες χαρακτηριστικό των χρόνων που ζήσαμε και ορισμένοι παρουσίαζαν ως «ανάπτυξη» και «θαύμα» της ελληνικής οικονομίας, ενώ ταυτόχρονα παπαγάλιζαν μπαρούφες για δημιουργική λογιστική και «ισχυρή Ελλάδα». Με λίγα λόγια αυτοί που δημιούργησαν την κρίση και οι αυλικοί τους, ισχυρίζονται σήμερα πως θα βγάλουν τη χώρα από την κρίση. 

Επί σειρά ετών ένα μεγάλο τμήμα των μέσων μαζικής ενημέρωσης έχει υποθάλψει τον πολιτικό αμοραλισμό. Το γεγονός αυτό σε αρμονική συνωμοσία με τη φτώχεια και την εξαθλίωση που έχουν παράξει τα μνημόνια, καλλιέργησαν τις συνθήκες ώστε να εκκολαφθεί ένας ιδιότυπος νεοελληνικός φασισμός νεοναζιστικής εκδοχής. 

Η συνταγή των Μνημονίων που εφαρμόζεται στη χώρα, τα τρία τελευταία έτη, έχει παταγωδώς αποτύχει. Οι χιλιάδες αυτοκτονίες, τα εκατομμύρια άνεργοι, οι δεκάδες χιλιάδες άστεγοι, τα σπίτια χωρίς θέρμανση κατά τη διάρκεια του χειμώνα, η συρρίκνωση των παραγωγικών δομών της χώρας, η μαζική μετανάστευση δυνατών μυαλών και ταλαντούχων νέων στο εξωτερικό, η διάλυση της υγείας και της παιδείας, ο υποσιτισμός πολλών παιδιών και οι λιποθυμίες τους από ασιτία μέσα στις σχολικές αίθουσες είναι μερικά μόνο από τα αποτέλεσμα αυτής της συνταγής.  

Το πρόβλημα είναι πως τα μνημονιακά μέτρα, αν και αποτρέπουν προσωρινά την ελληνική χρεοκοπία, δε λύνουν δομικά προβλήματα μιας οικονομίας καταδικασμένης σε ύφεση για πολλά χρόνια. Οι άνθρωποι τρέφονται με ψωμί κι όχι με καρτεσιανές καμπύλες.

Από την άλλη μεριά οι οικονομικές και νομισματικές επιλογές της Γερμανίας μετατρέπουν τον Ευρωπαϊκό Νότο σε ειδική εργατική ζώνη χωρίς εργασιακά δικαιώματα, ενώ ταυτόχρονα αποδυναμώνουν και απειλούν με κατάρρευση στην ουσία το κοινό νόμισμα, το ευρώ. Τα γερμανικά εμπορικά πλεονάσματα δεν ανακυκλώνονται εντός της Ευρωζώνης (με επενδύσεις, αυξήσεις μισθών που οδηγούν σε αύξηση της ζήτησης κ.τ.λ.) αλλά συγκεντρώνονται υπό χρηματοπιστωτική μορφή. Η άμεση συνέπεια είναι να μην καλύπτονται τα κενά που αφήνουν στην ευρωπαϊκή αλλά και την γερμανική οικονομία, με αποτέλεσμα την ενίσχυση της κερδοσκοπίας, επιβράδυνση της οικονομίας, εκτίναξη της ανεργίας και φτώχειας τόσο στην Ευρώπη όσο και στη Γερμανία.1 

Μία νέα πραγματικότητα έχει εισβάλλει στην καθημερινή ζωή και στο δημόσιο χώρο της ελληνικής χερσονήσου αλλά και της ευρωπαϊκής ηπείρου.

Σε επίπεδο λειτουργίας της ελληνικής δημοκρατίας, συμβαίνει μέσα στη Βουλή των Ελλήνων μία σειρά διατάξεις να βαφτίζονται ως πράξεις νομοθετικού περιεχομένου προκειμένου να επιβάλλεται ένα καθεστώς έκτακτης ανάγκης με κοινοβουλευτικό φόρεμα. Εμφανίζεται δηλαδή ένα κράτος έκτακτης ανάγκης με λιγότερη πειθώ που δια μέσω της αστυνομικής καταστολής προσπαθεί να επιβάλει τη συνέχιση των μέτρων λιτότητας στις ζωές των πολιτών. Συντελείται τοιουτοτρόπως μία αυταρχική θωράκιση του κράτους με ταυτόχρονη πλήρη ανατροπή του αστικού δικαίου. Η πολιτική βούληση χρησιμοποιεί την αστυνομία ως εργαλείο για να επιλύσει τα κοινωνικά προβλήματα, δυστυχώς όμως ο ρόλος της αστυνομίας δεν είναι αυτός.   

Παράλληλα η πολιτική της μηδενικής ανοχής, το να στιγματίζεται δηλαδή ένας άνθρωπος όχι γι’αυτό που είναι ή πιστεύει αλλά γι’αυτό που θεωρείται ότι είναι, αποτελεί βασική συνιστώσα του δόγματος διακυβέρνησης της χώρας. Μέσα στην κοινωνία, στα μάτια όλο και περισσότερου κόσμου απαξιώνεται η παραδοσιακή μορφή αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας που έχει οδηγήσει σε χρεοκοπία και πρωτοφανή εξαθλίωση τους πολίτες.

Το σημερινό κοινοβούλιο έχει προκύψει μετά από μία έντονη κυοφορία που συνέβη στην κοινωνία. Αυτή η κυοφορία πρωτοεμφανίστηκε δυναμικά στο δημόσιο χώρο και λόγο μέσα από τα κινήματα των πλατειών, όπως αυτά προέκυψαν στην ελληνική χερσόνησο μετά τη μεταλαμπάδευση του κινήματος των Indignados της Ισπανίας, το Μάιο του 2011. Με τη δημόσια έκφραση αυτού του κινήματος συνέβη ένα κλικ σε πολλές συνειδήσεις, οι οποίες μέχρι τότε δικαιολογούσαν το καθεστώς δικομματικής διαχείρισης της εξουσίας ως αναγκαίο κακό.

Η ηγεμονία σήμερα υπάρχει αλλά είναι επισφαλής, καθώς δεν έχει αναδειχθεί πλήρως και με σαφήνεια ένα ξεκάθαρο εναλλακτικό ιδεολόγημα ηγεμονίας. Εδώ τίθεται το κρίσιμο ερώτημα: πως μπορεί να κατακτηθεί η ηγεμονία; Είναι γνωστό πως η εξουσία δεν κρίνεται από την αδυναμία των ισχυρών αλλά από την ισχύ των αδυνάτων. Το θέμα είναι να μην παραδίδεται η ηγεμονία σε αυτούς που θέλουν να την υφαρπάζουν.

Το ζητούμενο είναι πως μπορεί να προκύψει μία ουσιαστική ανασυγκρότηση της ελληνικής παραγωγής τόσο σε επίπεδο ύλης όσο και σε επίπεδο πνεύματος. Αυτή η πολυπόθητη ανασυγκρότηση δεν είναι δυνατό να αφορά μόνο σε οικονομολογικά δεδομένα, αλλά επί της ουσίας χρειάζεται να είναι μία υγιής διαδικασία γονιμοποίησης με γύρη από πολιτισμό, φυσικό περιβάλλον, κοινωνία. 

Οι αιγιαλοί, οι παραλίες, οι βραχονησίδες, τα ρέματα, τα νερά, οι αμμοθίνες, οι αλυκές, τα μεσογειακά πευκοδάση, ο ορυκτός πλούτος, τα οικοσυστήματα και οι αρχαιολογικοί χώροι αποτελούν τους φυσικούς πόρους της χερσονήσου που ζούμε. Με ορθολογική διαχείριση των προαναφερόμενων φυσικών πόρων κι έναν εντελώς διαφορετικό παραγωγικό προσανατολισμό από το σημερινό, μπορεί να προκύψουν οι συνθήκες βιώσιμης παραγωγής. 

Χρειάζεται να κατανοήσουμε δηλαδή, την αμφίδρομη σχέση θεωρίας και πράξης ώστε να παράγουμε τα κατάλληλα εργαλεία που θα μας επιτρέψουν να ερμηνεύσουμε την πραγματικότητα και παράλληλα να προωθήσουμε την ιδέα για μιαν άλλη, διαφορετική και εφικτή κοινωνική οργάνωση. Οι περιγραφόμενες δύο έννοιες, η παραγωγική ανασυγκρότηση και η μορφή της δημοκρατίας που βιώνουμε σήμερα, αποτελούν δύο πρωτεύοντα ποιοτικά στοιχεία που καλούμαστε να αλλάξουμε ως νεοέλληνες προκειμένου να βάλουμε ένα τέλος στη λεηλασία των ζωών μας και στον κατήφορο.   

Υ.γ. Οι φωτογραφίες 19 και 25 (με αρχή αρίθμησης την αρχή της ανάρτησης) έχουν χρησιμοποιηθεί, με τη συναίνεση μου φυσικά και δίχως οικονομικό ή οποιοδήποτε αντάλλαγμα άλλης φύσης, σε τηλεοπτικό σποτ πολιτικής διαφήμισης2 κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου που προηγήθηκε των εκλογών της 6ης Μάη 2012. Το γεγονός αυτό το αναφέρω όχι από ματαιοδοξία, αλλά διότι με την ευκαιρία συμπλήρωσης τριών χρόνων λιτότητας νοιώθω την υποχρέωση να ευχαριστήσω δημόσια τις γυναίκες, τους άνδρες και τα παιδιά που εκούσια ή ακούσια κατέχουν τους πρωταγωνιστικούς ρόλους στο φωτογραφικό υλικό, το οποίο έχω παράγει όλην αυτήν τη δύσκολη ομολογουμένως χρονική περίοδο. 

Διαδικτυακές πηγές: 
1. http://www.avgi.gr/article/355885/to-euro-alla-oxi-ets  
2. http://www.youtube.com/watch?v=SCKh7NRKMGw&feature=player_embedded