Α la manera de la señorita Margarita - H μέθοδος της κυρίας Μαργαρίτας - Miss Margarida's way

Λήψη φωτογραφιών από © Δημήτρη Β. Γερονίκο στο θέατρο Εμπρός, στις 27 Δεκεμβρίου του δύο χιλιάδες δεκατρία.
Las fotografías son realizadas por © Dimitris V. Geronikos en el teatro Embros, el 27 de diciembre de dos mil trece.
Photo shoots by © Dimitris V. Geronikos in the theatre Embros, December 27 of two thousand thirteen.

Το Σύστημα Διδασκαλίας είναι η Διδασκαλία του Συστήματος.

Είναι η δεύτερη φορά που απόλαυσα τη μέθοδο της κυρίας Μαργαρίτας, στο ελεύθερο αυτοδιαχειριζόμενο θέατρο Εμπρός, μία διαδραστική παράσταση από τη θεατρική ομάδα "Συντεταγμένοι" και το Κενό Δίκτυο.  

Η Μέθοδος της Κυρίας Μαργαρίτας είναι ένα σατυρικό έργο του βραζιλιάνου συγγραφέα Ρομπέρτο Αθάυντε (Roberto Athayde), με θέμα την εξουσία σε όλες τις μορφές της. Το έργο γράφτηκε στις αρχές της δεκαετίας του ’70 ενώ η Βραζιλία βρίσκονταν υπό καθεστώς στρατιωτικής δικτατορίας.

Η θεατρική πράξη πραγματοποιείται σε χώρο που μοιάζει με σχολική τάξη. Στην ουσία αποτελεί έναν κωμικοτραγικό μονόλογο μιας ορμητικής δασκάλας. Το σύνολο των ηθοποιών της παράστασης αποτελείται από δύο συντελεστές: την Κυρία Μαργαρίτα, δασκάλα σε πρωτεύοντα ρόλο, κι ένα μαθητή. Αυτός ο μαθητής βρίσκεται συχνά μεταξύ των μελών του κοινού, το οποίο η δασκάλα μεταχειρίζεται σα να είναι πραγματικά παιδιά του σχολείου. Το κοινό προτρέπεται να συμπεριφέρεται όπως μια ομάδα άτακτων, ατίθασων μαθητών σε μια τάξη (13 με 14 ετών). 

Ένας μαυροπίνακας πάνω στη σκηνή, μία κιμωλία που τα μέλη του κοινού μπορούν να χρησιμοποιήσουν για να γράψουν ή να ζωγραφίσουν ό,τι επιθυμούν. Η ηθοποιός που παίζει την Κυρία Μαργαρίτα χρειάζεται μεγάλη δύναμη ώστε να αυτοσχεδιάζει, να μπορεί να αποδίδει τα αστεία ή να περιπαίζει εμπνευσμένα τα μέλη του ακροατηρίου. Το κλίμα παραλογισμού που χαρακτηρίζει την αυταρχική αυταπάτη της πρωταγωνίστριας δίνει στο έργο μια πραγματική γοητεία.

Ο συγγραφέας προορίζει την Κυρία Μαργαρίτα να εκπροσωπεί την εξουσία: της κυβέρνησης, της εκκλησίας, της οικογένειας, των συνομηλίκων, την ωμή εξουσία σε όλες τις μορφές της. Αυτή μπορεί και κάνει τα πάντα για να επιβάλει τη θέλησή της πάνω στους μαθητές – αρχικά προσπαθεί να τους γοητεύσει, στη συνέχεια να τους εκφοβίσει, τέλος να τους χειραγωγήσει με τη σεξουαλικότητά της. 

Οι τεχνικές της κυρίας Μαργαρίτας μέσα στην αίθουσα διδασκαλίας αντιπροσωπεύουν το σύνολο των τρόπων δια των οποίων η συστημική εκπαίδευση μπορεί να στερήσει από τον άνθρωπο την ιδιαιτερότητά του και να τον εξαναγκάσει σε συμμόρφωση και υποταγή.

Στις μέρες μας η Ευρώπη είναι βυθισμένη στη χειρότερη κρίση των τελευταίων δεκαετιών όπου ο νεώτερος πολιτισμός της οικοδομήθηκε πάνω στο αιτούμενο της εργασίας. 

Η Ελλάδα έχει μετατραπεί σε σύμβολο αυτής της πτώσης καθώς “νέες συνταγές” χρησιμοποιούνται δήθεν για να ξεπεραστεί αυτή η δύσκολη κατάσταση. Το εκπαιδευτικό σύστημα αποτελεί έναν από τους βασικούς μοχλούς επιβολής αυτών των “νέων συνταγών”, καθώς επιχειρεί να αποδομήσει την πολιτισμική βιοποικιλότητα των ντόπιων κοινοτήτων σε επίπεδο χωρών αλλά και των ευρωπαϊκών λαών σε διεθνές περιβάλλον. 

To επώδυνο πρόβλημα του καπιταλισμού είναι η μετατροπή των επενδύσεων σε άυλο χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο το οποίο δεν αντιστοιχεί σε έργο που παράγεται από τη ζωντανή εργασία.

Στην ελληνική χερσόνησο ζούμε έντονα τη φοβερή κρίση του παγκόσμιου καπιταλισμού. Το πολιτικό σύστημα οικονομίστικης αντίληψης που διαχειρίζεται την εξουσία με τον άλφα ή βήτα τρόπο επί σειρά δεκαετιών στη χώρα, έχει παράξει έναν οικονομικό καταναγκασμό που οδηγεί πολίτες στην ανεργία, στην πείνα, στη μετανάστευση, στον εκφασισμό και στο αδιέξοδο. 

Εδώ γεννώνται τα ερωτήματα: τι περιθώρια χρόνου έχουμε; Mήπως από τον παραδοσιακό καπιταλισμό περνάμε σε μία νέα στυγνή φεουδαρχία; 

Με τη σκέψη σε αυτά τα ερωτήματα θα ήθελα να αποχαιρετήσω το δύο χιλιάδες δεκατρία. 

Παράλληλα θέλω να σας μεταφέρω τις γραμμές ενός μικρού κειμένου που είναι αποτυπωμένο στο φύλλο της παράστασης:

«Ποιος γνωρίζει τη βασική αρχή της Ιστορίας;

Δε βλέπω χεράκια…(!) Μη βασανίζεστε, θα σας την πω εγώ:

όλοι θέλουν να εξουσιάζουν όλους τους υπόλοιπους. Ακριβώς όπως η κυρία Μαργαρίτα εξουσιάζει εσάς. Σε αυτή την τάξη δεν έχετε καμία επιλογή. Κάνετε ό,τι σας πει η κυρία Μαργαρίτα, όποτε σας το πει, και πληρώνετε γι’αυτό! Ε, και στην Ιστορία είναι το ίδιο πράγμα. Κάθε χώρα θέλει να έχει ακριβώς αυτού του είδους τη σχέση με τις υπόλοιπες. Συμπέρασμα:

όλοι θέλουν να γίνουν κυρία Μαργαρίτα.»

Τέλος τις ευχές μου για ευτυχισμένο δημιουργικό ανατρεπτικό έτος δύο χιλιάδες δεκατέσσερα θέλω να τις συνοδεύσω με τους στίχους και τη μουσική των Pink Floyd:

http://www.youtube.com/watch?v=P2zpA5dvUl4

Υ.γ. Οι συντελεστές της θεατρικής παράστασης

Μετάφραση-προσαρμογή: Τατιάνα Σκανάτοβιτς

Σκηνοθεσία-Σκηνογραφία: Δημήτρης Τιμπιλής

Φωτισμοί: Λουκάς Χατζής

Κοστούμια: Μίνα Γκοσέρ

Βοηθός σκηνοθέτη: Κατερίνα Κωστάλα
Μουσική σύνθεση - φωτισμοί: Βαγγέλης Σαγρής
Ερμηνεία: Τατιάνα Σκανάτοβιτς, Μιχάλης Στεφανίδης