Un municipio montañoso en manos de los ciudadanos – Ένας ορεινός δήμος στα χέρια των δημοτών – Α mountainous municipality in the hands of citizens

Το Κυριακάτικο πρωινό της 19^ης Οκτωβρίου, συναντηθήκαμε με το Διονύση και τον Παύλο Κλαυδιανό στο κέντρο της πόλης του Αγρινίου. Μαζί μας είχαμε την τύχη να βρίσκεται η Garbiñe Elizeqi Narbarte, μία νέα γυναίκα που έχει αναλάβει τα ηνία του δήμου Baztan στην Χώρα των Βάσκων, από το 2011.

  

Η Γκαρμπίνιε ήρθε στο Αγρίνιο προκειμένου ανάμεσα στα άλλα να επισκεφτεί και το έργο της «ανάπλασης» του Παπαστράτειου δημοτικού πάρκου. Στο δήμο Baztan που είναι δήμαρχος, έχουν προσπαθήσει κι έχουν καταφέρει να συνδιαμορφώνουν την πολιτική τους με τους δημότες, με αποτέλεσμα οι τελευταίοι να δείχνουν ξανά εμπιστοσύνη στην αυτοδιοίκηση.

Η συνέντευξη που ακολουθεί, ελήφθη από τον Παύλο Κλαυδιανό και το Δημήτρη Γερονίκο, δημοσιεύεται στη σημερινή εφημερίδα “Η Εποχή”. 

- Είσαι δήμαρχος από τον Ιούνιο του 2011. Νομίζω ότι πια έχεις αρκετή εμπειρία στην αυτοδιοίκηση.

Πριν την εκλογή μου ως δήμαρχος, δεν είχα εμπειρία με τους θεσμούς. Είμαι νοσοκόμα. Όμως η συμμετοχή μου στα κοινωνικά κινήματα, με βοήθησε στη διαχείριση του δήμου.

- Υπάρχει, λοιπόν, μια προδιάθεση για δράση στην κοινωνική πολιτική. Ποια η δουλειά σας σ’ αυτό τον τομέα, ιδίως σε περίοδο κρίσης;
Όταν αναλάβαμε το δήμο, δεν υπήρχε ούτε ψήγμα κοινωνικής πολιτικής. Η Αλτερνατίβα, ο συνασπισμός της Ενωμένης και της Βασκικής Αριστεράς έθεσε εξαρχής τρεις κεντρικούς άξονες. Ο πρώτος ήταν η συμμετοχική δημοκρατία, με τους δημότες να συμμετέχουν άμεσα στη λήψη των αποφάσεων. Ο δεύτερος ήταν να σταματήσουμε τη νεοφιλελεύθερη πολιτική των περικοπών και ο τρίτος ήταν η κοινωνική πολιτική με στόχο τη διασφάλιση κοινωνικών και πολιτικών δικαιωμάτων για όλους τους ανθρώπους. Έτσι, εστιάσαμε στο δικαίωμα στην κατοικία, την υγεία και την παιδεία, παίρνοντας αντίστοιχες πρωτοβουλίες όπως η ενίσχυση του κοινωνικού ενοικίου ή η ενδυνάμωση των παρεχόμενων κοινωνικών υπηρεσιών.

- Μείωσαν τους φόρους οι νεοφιλελεύθεροι;

Το έκαναν αλλά για τους πλούσιους. Για τον ευρύ πληθυσμό η ισπανική δεξιά ανέβασε τη φορολογία γενικά και το φόρο προστιθέμενης αξίας. Έδωσε φορολογική αμνηστία στους πλούσιους. Εφάρμοσαν ορισμένες πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε τοπικό βασκικό επίπεδο αλλά και ισπανικό, όπου διέθεταν επιδοτήσεις ως 70% για την κατασκευή κτηρίων, κατεύθυναν δηλαδή τους πόρους στην οικοδομική κατασκευή όπως χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το χτίσιμο δημοτικών πισίνων σε πολλά βασκικά χωριά. Μέσα στο μεθύσι των ξέφρενων επιδοτήσεων, κατανάλωσης και κερδοσκοπίας πολλοί δήμοι είπαν “πάμε να αρπάξουμε” χωρίς να υπολογίσουν την κοινωνική χρήση, οπότε έλαβαν αποφάσεις οι οποίες ήταν λανθασμένες, υποθάλποντας καθεστώτα διαφθοράς.

- Η νέα δημοτική αρχή μείωσε κάποιους φόρους;
Παρότι κληρονομήσαμε ένα πολύ μεγάλο χρέος (εννέα εκατομμυρίων ευρώ) σε σχέση με το μέγεθος του πληθυσμού των 8000 δημοτών και των 15 χωριών, καταφέραμε να κρατήσουμε σταθερές τις δημοτικές εισφορές. Επίσης, προσπαθήσαμε να ασκήσουμε μία πολιτική κοινωνικής δικαιοσύνης στη φορολογία, όπως για παράδειγμα τη φορολόγηση της δεύτερης κατοικίας. Παράλληλα, εξοικονομήσαμε χρήματα από την ακύρωση των υπερκοστολογημένων συμβάσεων μεταξύ της προηγούμενης δημοτικής αρχής και των «φίλων» τους. Ακόμα μειώσαμε την κατανάλωση ηλεκτρικού ρεύματος και ενέργειας, ενώ εφαρμόσαμε πιλοτικά στα σχολεία τη χρήση καυστήρων προς την κατεύθυνση παραγωγής θερμότητας με χρήση βιομάζας. Τέλος, οι προηγούμενες διοικήσεις συν-διαχειρίζονταν το δήμο με ιδιωτικές επιχειρήσεις για την ικανοποίηση των δημόσιων υπηρεσιών. Με το άνοιγμα του δήμου στην κοινωνία, καταφέραμε τη βελτίωση των υπηρεσιών, ενώ το παραγόμενο όφελος δεν έμενε ως κέρδος σε μία εταιρεία αλλά επέστρεφε στην κοινωνία μέσω των υπηρεσιών του δήμου.

- Πώς καταφέρατε να ενθαρρύνετε τη συμμετοχή των δημοτών;
Συστήσαμε ανοιχτές επιτροπές πολιτών σε κάθε περιοχή του δήμου. Εμείς, ως εκλεγμένοι αντιπρόσωποι, είμαστε υπεύθυνοι για τη λειτουργία των επιτροπών αυτών, οπότε είναι υπό την ευθύνη μας  να κληθούν, ανάλογα με την ημερήσια διάταξη οι δημότες που χρειάζεται να παραστούν. Για παράδειγμα, όταν είναι να καταρτίσουμε το δημοτικό προϋπολογισμό συγκαλούμε τις επιτροπές, όπου οι δημότες κάνουν προτάσεις για τις ανάγκες της περιοχής τους.

- Πρόκειται δηλαδή για μια μορφή συμμετοχικού προϋπολογισμού;

Ακριβώς. Θα λέγαμε ότι πρόκειται για μία εμπειρική μορφή συμμετοχικού προϋπολογισμού. Η αλήθεια είναι ότι η κίνηση μας αυτή ξάφνιασε τον κόσμο, διότι το δημαρχείο μέχρι τότε ήταν κλειστό για τους πολίτες. Όταν είδε ο κόσμος ότι οι ιδέες που κατέθετε γίνονταν πολιτική του δήμου, η συμμετοχή του αυξήθηκε.

- Όσον αφορά την ανεργία, που είναι τόσο υψηλή στην Ισπανία, τι μπορεί να κάνει ο δήμος;  
Σε επίπεδο δημοτικής αρχής οι δυνατότητες να δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας είναι πολύ περιορισμένες. Ωστόσο, με την επιστροφή των υπηρεσιών στα χέρια του δήμου καταφέραμε να δημιουργήσουμε κάποιες θέσεις εργασίας. Επιπλέον, δημιουργήσαμε μία ομάδα τοπικής δράσης για την ανάπτυξη, στο επίπεδο των βουνών της Ναβάρα όπου εκεί επίσης δημιουργούμε σχέδια για τη στρατηγική ανάπτυξης σε επίπεδο περιοχής. Ακόμα, προσπαθούμε να προωθήσουμε τα τοπικά προϊόντα, διοργανώνοντας στο δημαρχείο ζωοπανηγύρεις, φεστιβάλ χειροτεχνίας και πολιτισμού, ενώ, στο πλαίσιο ενίσχυσης της μεταποίησης των κτηνοτροφικών προϊόντων δημιουργήσαμε ένα σύγχρονο σφαγείο στην περιφέρεια. Γενικά, στόχος μας είναι η ενίσχυση της γεωργίας, της κτηνοτροφίας, όσον αφορά στον πρωτογενή τομέα, της μεταποίησης αγροτικών προϊόντων, όσον αφορά στο δευτερογενή τομέα, και του τουρισμού και του εμπορίου τοπικών προϊόντων στον τριτογενή.

- Έχει οικολογικό κομμάτι η παραγωγή σας;
Υπάρχει ένα τμήμα της παραγωγής μας που είναι οικολογικό, είναι όμως μικρό. Ο προσανατολισμός του δήμου είναι σαφώς προς την κατεύθυνση της αύξησης της οικολογικής παραγωγής.

- Υπάρχουν ανάλογα παραδείγματα σ’ άλλους Δήμους;

Φυσικά, υπάρχει τοπική δράση σε άλλες βασκικές επαρχίες και σε περιοχές της Ναβάρα αλλά και σε καταλανικές περιοχές ή σε άλλα μέρη της Ευρώπης όπως για παράδειγμα στη Σλοβακία. Οι ομάδες τοπικής δράσης υπάρχουν και το πρότυπο σου λέει πως πρέπει να γίνει μ’ αυτόν τον τρόπο, εμείς όμως αυτό που προσπαθούμε είναι ώστε το εγχείρημα να προχωρήσει παραπέρα ν’ ανοίξει κι άλλο.

Ουσιαστικά αντιληφθήκαμε, έγκαιρα, άνθρωποι από διαφορετικούς πολιτικούς οργανισμούς και κόσμος διαφορετικών ευαισθησιών πως χρειάζεται να καταλήξουμε σε κάποιες ελάχιστες συμφωνίες, προκειμένου να ενωθούμε στη μάχη κατά της επέλασης του νεοφιλελεύθερων στη γη που ζούμε. Το κλειδί νομίζω πως βρίσκεται στην επίτευξη κάποιων ελάχιστων συμφωνιών, ώστε να μπορέσουμε να επανακτήσουμε και να διασφαλίσουμε τα δικαιώματα που χάσαμε μέσα στα λίγα τελευταία χρόνια.

- Στην Καταλονία ματαιώθηκε το δημοψήφισμα, όμως το κίνημα αναπτύσσεται. Ποια τα επόμενα βήματα;

Πιστεύω πως το κίνημα που αναπτύχθηκε στην Καταλονία είναι πολύ σημαντικό. Πλέον αποκαλύφτηκε το έλλειμμα δημοκρατικής κουλτούρας του ισπανικού κράτους. Είναι πια σαφές ότι στην Ισπανία δεν υπήρξε ποτέ μετάβαση στη δημοκρατία. Ακόμα και σήμερα κυβερνούν αυτοί που κυβερνούσαν κατά την περίοδο του φασισμού και του φρανκισμού. Απ’ όσα έχω καταλάβει, έχει επιτευχθεί συμφωνία σε επίπεδο Καταλονίας, η οποία δείχνει πως τα επόμενα βήματα στην περίπτωση που δε γίνει το δημοψήφισμα στις 9 Νοεμβρίου, πρόκειται να είναι οι πρόωρες τοπικές εκλογές με μοναδικό θέμα την ανεξαρτητοποίηση ή όχι της Καταλονίας.

 - H κρίση προκαλεί σοβαρές ανακατατάξεις και ανατρέπει παραδοσιακούς πολιτικούς συσχετισμούς. Ποια η προοπτική;
Στη χώρα των Βάσκων υπό αυτήν την άποψη, η αλλαγή που συμβαίνει έρχεται από την αριστερά και τον κόσμο της εργασίας ενώ η μπουρζουαζία με τα αστικά κόμματα εξουσίας πρόκειται να μείνουν χωρίς επιλογές. Αλλά για να συμβεί αυτό, χρειάζεται να επικεντρωθούμε περισσότερο στη δημοκρατική συμμετοχή του κόσμου στα κοινά.

- Ειδικά στην αριστερά, το Podemos αλλάζει τους συσχετισμούς.  
Το φαινόμενο των Podemos είναι μία ενδιαφέρουσα εξέλιξη, καθώς σε επίπεδο ισπανικού κράτους ήταν κάτι αναγκαίο. Κατάφερε να συντονίσει το κοινωνικό κίνημα και να παρακινήσει τον κόσμο να οργανωθεί.

- Στην Ελλάδα μας ενδιαφέρει, στον ΣΥΡΙΖΑ ιδιαίτερα, να υπάρξει και σ’ άλλες χώρες αντίπαλο δέος.
Κάθε περιοχή έχει τις ιδιαιτερότητές της, τα τοπικά της χαρακτηριστικά αλλά από εκεί και μετά ο εχθρός είναι κοινός. Διότι το χρήμα που δόθηκε για να σωθούν οι τράπεζες είναι χρήμα των Ελλήνων, των Βάσκων, των Ισπανών, των Γάλλων, όλης της ευρωπαϊκής εργατικής τάξης. Χρειάζεται να ενωθούμε για να δώσουμε τη μάχη μαζί, σεβόμενοι/-ες πάντα την ταυτότητα του κάθε λαού. Σε επίπεδο διακυβέρνησης του ισπανικού κράτους η αλλαγή είναι εφικτή, μολονότι δε βλέπω να συμβαίνει στις ερχόμενες γενικές εκλογές, το 2016. Οπότε, ναι μεν, οι Ποδέμος εμφανίζουν πολλές δυνατότητες αλλά ακόμα δεν έχουν αρκετή εμπειρία ως κόμμα. Μακάρι! Νομίζω πως μέσα στα επόμενα χρόνια, θα συμβεί ευρύτερη συσπείρωση των αριστερών δυνάμεων στην ιβηρική χερσόνησο. Το φαινόμενο ΣΥΡΙΖΑ είναι πολύ σημαντικό, διότι αποτελεί πηγή έμπνευσης για πολλούς λαούς στην ευρωπαϊκή ήπειρο και όχι μονον.
 

Οι ασπρόμαυρες φωτογραφίες έχουν ληφθεί στη Χώρα των Βάσκων κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού του δύο χιλιάδες και οι έγχρωμες φωτογραφίες στο οικοσύστημα του Παπαστράτειου Δημοτικoύ Πάρκου Αγρινίου στις 19 Οκτωβρίου δύο χιλιάδες δεκατέσσερα
από ©Δημήτρη Β. Γερονίκο 2014. 

Las fotografías en blanco y negro han sido realizadas en el País Vasco durante el verano de dos mil y las fotografías en color han sido realizadas en el ecosistema del parque municipal de Agrinio (donado por la familia de Papastratou) el 19 de Octubre de dos mil catorce, 
por ©Dimitris V. Geronikos 2014.

The photos in black and white  are taken in Basque Country during the summer of two thousand and the photos in color are taken in the ecosystem of Agrinio’ s municipal park (: donated by Papastratou’s family) on Octοber 19 of two thousand fourteen, 
by © Dimitris V. Geronikos 2014.