¿Qué significa reconstitución productiva? - Τι σημαίνει παραγωγική ανασυγκρότηση; - What does productive reconstitution mean?

Εδώ και μερικά χρόνια πάνω από την ελληνική χερσόνησο πετάνε ως φαντάσματα οι λέξεις "παραγωγική ανασυγκρότηση". Αναλογίζομαι όλα αυτά τα χρόνια τι σημαίνουν οι δύο αυτές λεξούλες και πως γίνονται αντιληπτές σήμερα στο ευρύ κοινό.

Αν ανατρέξουμε στη σύγχρονη ελληνική ιστορία εύκολα μπορούμε να αντιληφθούμε ποια είναι η αντίστροφη διαδικασία από αυτήν που περιγράφουν οι προαναφερόμενες λεξούλες. Είναι αλήθεια πως το σύστημα διακυβέρνησης της χώρας, που διαμορφώθηκε στα χρόνια μετά τον Εμφύλιο Πόλεμο και τη χούντα αλλά και στη συνέχεια κατά τη διάρκεια των χρόνων της μεταπολίτευσης, κατάφερε να δημιουργήσει μία ιδιαίτερη κοινωνική τάξη αυλικών της εξουσίας. 

Η έφεση των Ελλήνων σε ομαδοποιήσεις και φράξιες, η λατρεία τους στα πρόσωπα των αρχηγών και το απερίσκεπτο χειροκρότημά τους σε καθετί που πρότεινε η γραμμή του κόμματος παρήγαγαν ένα σύστημα εξουσίας το οποίο υποτίμησε την προσφορά των διαφορετικών και των απέξω. Έτσι προέκυψε ένας ιδιάζων εγωισμός ιδεολογικής αυτοαναφορικότητας, εσωστρεφής που αρνούνταν πεισματικά να λάβει υπόψη την εμπειρία και την κριτική ανθρώπων που ήθελαν μεν να συνεισφέρουν, έξω όμως από τη λογική του ετεροκαθορισμού των απόψεών τους από την ταμπέλα του κόμματος και μόνον αυτής.

Αναδύθηκε δηλαδή μία νέα τάξη νεόπλουτων εις βάρος του κοινωνικού συνόλου, κομματικά εξαρτημένων, που ανέλαβαν να διαχειριστούν ευρωπαϊκά κονδύλια προοριζόμενα για τη δημιουργία δομών παραγωγής στην ελληνική κοινωνία. Στην απορρόφηση αυτών των κονδυλίων και μέχρι ένα βαθμό συμμετείχαν ορισμένα τμήματα του ευρύτερου πολιτικού  φάσματος των κοινοβουλευτικών κομμάτων, μετά την ένταξη της χώρας το 1981 στην τότε ονομαζόμενη Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (Ε.Ο.Κ.).

Το αντιπαραγωγικό μοντέλο που καλλιεργήθηκε στην Ελλάδα τα τελευταία τριάντα δύο χρόνια με τη σταδιακή μετάβαση από το πρότυπο «παράγουμε και εξάγουμε» στο μοντέλο «επιδοτούμαστε και δανειζόμαστε για να καταναλώνουμε ότι εισάγουμε» επηρέασε καθοριστικά την πορεία εξέλιξης της χώρας. Το γεγονός αυτό αποτελεί την ουσία του φαινομένου που ορισμένοι ονομάτιζαν “ανάπτυξη”, “θαύμα” της ελληνικής οικονομίας και παπαγάλιζαν ταυτόχρονα μπαρούφες για ισχυρή Ελλάδα. Όσοι φωνάζαμε έγκαιρα για το μέγεθος του προβλήματος που δημιουργούσε η προαναφερόμενη κουλτούρα διαχείρισης τόσο των ευρωπαϊκών κονδυλίων όσο και του δημόσιου ελληνικού χρήματος, χαρακτηριζόμασταν από το σύστημα ως γραφικοί, εθνικοί μειοδότες, πράκτορες ξένων συμφερόντων κ.τ.λ..

Το αποτέλεσμα όλων αυτών ποιο ήταν;

- Μία προϊούσα αποδιάρθρωση του πρωτογενούς τομέα που συνέβαινε σταδιακά κατά τα τελευταία τριάντα δύο χρόνια με την υποχώρηση της παραγωγικότητας της ελληνικής γεωργίας και κτηνοτροφίας και την ταυτόχρονη απίσχνωση του αγροτικού κόσμου. Το συνολικό εμπορικό ισοζύγιο των αγροτικών προϊόντων της χώρας σήμερα παραμένει τραγικά ελλειματικό (η διαφορά μεταξύ της αξίας των εξαγωγών και των εισαγωγών αγροτικών προϊόντων και τροφίμων).

- Η διαδικασία αποβιομηχάνισης τις τελευταίες τρεις δεκαετίες οδηγούσε βαθμιαία σε μία διαρκή απώλεια της ισχύος του δευτερογενούς τομέα.

- Η ταυτόχρονη ενδυνάμωση του τριτογενούς τομέα των υπηρεσιών, όχι με τρόπο ορθολογικό και αποτελεσματικό αλλά με νοοτροπία ρουσφετολογική και κομματικοπελατειακή οδήγησε σε απόκτηση περισσότερων υπηρεσιών. Αυτές οι υπηρεσίες δεν είναι επαρκούς επιπέδου και ποιότητας για να μπορέσουν να αντισταθμίσουν τις απώλειες των άλλων δύο τομέων.

Σύμφωνα με την έκθεση¹ του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (Ο.Ο.Σ.Α.) για την Ελλάδα του 2011 "Government at a glance", η χώρα έχει ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά απασχόλησης στο δημόσιο τομέα μεταξύ των κρατών-μελών του οργανισμού, με τη γενική κυβέρνηση να απασχολεί μόλις το 7,9% του συνολικού εργατικού δυναμικού το 2008. Έχει συμβεί μία μικρή αύξηση από το 2000, όταν το ποσοστό ήταν 6,8%. Σε όλες τις χώρες του ΟΟΣΑ, το μερίδιο της κυβέρνησης στην απασχόληση κυμαίνεται από 6,7% έως 29,3%, με μέσο όρο 15%. Το θέμα με τον ελληνικό δημόσιο τομέα, όπως αποδεικνύουν οι αριθμοί, δεν είναι η ποσότητα των υπαλλήλων αλλά η ποιότητα των υπηρεσιών που μπορούν να παρέχουν αυτοί οι υπάλληλοι.

Κάπως έτσι οι εξουσιάζοντες και οι αυλικοί τους οδήγησαν τη χώρα στη χρεοκοπία. Μία χρεοκοπία με χαρακτηριστικά τραγικής ειρωνείας καθώς το τίμημά της πληρώνει καθημερινά τα τελευταία χρόνια ο ελληνικός λαός δια μέσω της εντεινόμενης εξαθλίωσής του. Παράλληλα την ίδια χρονική περίοδο κανένας από τους πρώην πρωθυπουργούς και τους συνεργάτες τους, οι οποίοι κυβερνούσαν με νοοτροπία δημαγωγική και διαχειρίζονταν ωφελιμιστικά επί σειρά ετών την ελληνική οικονομία, δεν έχει οδηγηθεί στο εδώλιο του κατηγορουμένου.

Το ζητούμενο σήμερα είναι πως μπορεί να προκύψει μία ουσιαστική ανασυγκρότηση της ελληνικής παραγωγής. Αυτή η πολυπόθητη ανασυγκρότηση δε είναι δυνατό να αφορά μόνο σε οικονομολογικά δεδομένα, αλλά επί της ουσίας χρειάζεται να συσχετίζεται με το περιβάλλον και τον τρόπο ζωής του ευρύτερου πληθυσμού. Είναι μία διαικασία που χρειάζεται να έχει τουλάχιστο ρίζες στον πολιτισμό, στο περιβάλλον και στην κοινωνία.

Πως είναι εφικτό να προκύψει μία αλλαγή στο πρότυπο ζωής των νεοελλήνων, από καταναλωτικό σε παραγωγικό; 

Ας εξετάσουμε ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα παραγωγικής διαδικασίας, αυτό του δένδρου της ελιάς με τους παραγόμενους καρπούς του και το ελαιόλαδο. Στην ελληνική χερσόνησο λόγω των ιδανικών κλιματολογικών και εδαφολογικών συνθηκών η ποιότητα των παραγόμενων ελαιοκάρπων είναι εξαιρετική. Αντίθετα η διαχείριση αυτών των καρπών είναι η χείριστη. Αυτό συμβαίνει διότι δεν έχουν δημιουργηθεί συλλογικότητες παραγωγής μεταξύ των ελαιοκαλλιεργητών ούτως ώστε να επιμερίζονται το κόστος παραγωγής αλλά και να παράγονται συνεργατικές συνθήκες αυτοδιαχείρισης των προϊόντων. Με απλά λόγια οι προαναφερόμενες συλλογικότητες να αναλαμβάνουν με όρους αυτοδιάθεσης να διακινούν υπό τη δική τους ετικέτα τα προϊόντα τους στην αγορά, κι αν είναι δυνατό να καλλιεργούνται οι κατάλληλες προϋποθέσεις ώστε να μπορούν να εξάγουν την περίσσεια των προϊόντων τους.

Αντιθέτως σήμερα οι ελαιοπαραγωγοί εξαρτώνται από την τιμή του χονδρέμπορου που ως μεσάζοντας παρεμβαίνει στην παραγωγική διαδικασία κάθε χρόνο και ανά περιοχή. Επί της ουσίας δηλαδή, εξαρτώνται από την τιμή που λαμβάνει ο ελαιόκαρπος στο ισπανικό χρηματιστήριο αξιών. Αυτό συμβαίνει διότι η Ισπανία είναι η μεγαλύτερη ελαιοπαραγωγός χώρα στον κόσμο, οπότε η δύναμή της αυτή εκφράζεται δια μέσω της ρύθμισης της χρηματιστηριακής αξίας του προϊόντος. 

Η ειδοποιός διαφορά όμως, αφορά στα μοντέλα ελαιοπαραγωγής που είναι εντελώς διαφορετικά στην ιβηρική από την ελληνική χερσόνησο. Αυτό σημαίνει ότι είναι εντελώς διαφορετικές οι ποσότητες και οι ποιότητες των παραγόμενων προϊόντων. Οι Έλληνες καλούνται να διαχειριστούν ατομικά με πολύ μεγάλα κόστη παραγωγής εξαιρετικής ποιότητας προϊόντα με ελάχιστο όμως κέρδος και την υπεραξία των παραγόμενων προϊόντων να την καρπωνονται άλλοι/-ες εκτός των παραγωγών. Την ίδια στιγμή που συνεργατικές, συλλογικές δομές αυτοδιαχείρισης της παραγωγής παρουσιάζουν αποδεδειγμένα συγκριτικά και πολλαπλά οφέλη για όλες κι όλους αυτούς που έχουν την οξύνοια να συνεργάζονται μεταξύ τους.

Σε επίπεδο λειτουργίας των κρατικών δομών υποστήριξης της παραγωγικής διαδικασίας, διαπιστώνεται έλλειψη τεχνογνωσίας και ερασιτεχνισμός. Το χαρακτηριστικότερο παράδειγμα των τελευταίων ημερών αποτελεί η μπαρούφα περί «του Βραζιλιάνου προέδρου» που ειπώθηκε από επίσημα ελληνικά κυβερνητικά χείλη. Μία κυβερνητική ανακοίνωση η οποία έχει αλλάξει το φύλο της προέδρου μιας μεγάλης χώρας. Σε επίπεδο διπλωματικών, εμπορικών σχέσεων και  εξωτερικής πολιτικής αν μη τι άλλο αποτελεί ένα τεράστιο σφάλμα που υποδηλώνει μία αναξιόπιστη διαπραγματευτικά χώρα, την Ελλάδα.

Ενδεχομένως οι ιθύνοντες της ελληνικής κυβερνήσεως να μη γνωρίζουν τα στοιχεία του Διεθνούς Συμβουλίου Ελαιόλαδου² πως το 11μηνο Οκτωβρίου 2010 - Σεπτεμβρίου 2011 οι τρεις από τις πέντε χώρες εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης, που καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες ελαιόλαδου – ΗΠΑ, Καναδάς, Βραζιλία, Αυστραλία και Ιαπωνία – αύξησαν στην πλειονότητα τους τις εισαγωγές (20% η Βραζιλία, 7% οι ΗΠΑ και 5% ο Καναδάς, ενώ αντιθέτως κάμψη 12% σημειώθηκε στην Ιαπωνία και 9% στην Αυστραλία). Οι προαναφερόμενοι ιθύνοντες μάλλον δε γνωρίζουν ή ελλείψει τεχνογνωσίας δεν είναι σε θέση να κρίνουν τις δυνατότητες, που εμφανίζουν το ελαιόλαδο και η επιτραπέζια ελιά που παράγονται στην ελληνική χερσόνησο, προκειμένου να εξαχθούν σε χώρες όπως η Βραζιλία. 

Βέβαια όλα αυτά για ορισμένους/-ες, που δεν καταλαβαίνουν ή προσποιούνται πως δεν αντιλαμβάνονται τι συμβαίνει, μπορεί να μοιάζουν με σταγόνες στον ωκεανό. Στην ουσία όμως είναι οι ρίζες του φαινομένου που ζούμε σήμερα. 

Στις 13 Δεκεμβρίου 2012 η Ελληνική Στατιστική Αρχή δημοσίευσε³ πως ο επίσημος αριθμός των ανέργων στην Ελλάδα είναι 1.230.918 άνθρωποι. Ο αριθμός αυτός  μεταφράζεται σε καμένες παραγωγικές δυνάμεις για τη χώρα. Έχει αναβιώσει μία κατάσταση που παρόμοιά της στην ελληνική ιστορία έχει ξαναϋπάρξει μετά από πολύ σημαντικές οικονομικές και πολεμικές καταστροφές. Η μετανάστευση ανθρώπων ως επιστημονικό και εργατικό δυναμικό έχει αρχίσει να αντικαθιστά τις εξαγωγές προϊόντων που δυνητικά μπορεί να πραγματοποιεί η χώρα. Δημιουργούνται έτσι δυσβάσταχτα επιστημονικά, τεχνολογικά και εργατοτεχνικά κενά μέσα στην ελληνική κοινωνία.

 

Η συντέλεια του κόσμου μπορεί να μη συνέβη μολαταύτα η ελληνική κοινωνία βιώνει το μαρτύριο της σταγόνας χωρίς τέλος.

Διαδικτυακές Πηγές:
1. http://www.oecd.org/governance/publicemploymentandmanagement/governmentataglance2011.htm

2. http://www.internationaloliveoil.org/
3. http://www.statistics.gr/portal/page/portal/ESYE/BUCKET/A0101/PressReleases/A0101_SJO01_DT_QQ_03_2012_01_F_EN.pdf

Las fotografías son realizadas por © Dimitris V. Geronikos en el ecosistema de la zona geográfica de Agrinio de Etoloakarnania, durante los días 22 de noviembre de dos mil diez y 13, 14, 18 de diciembre de dos mil doce.

Λήψη φωτογραφιών από © Δημήτρη Β. Γερονίκο στο οικοσύστημα της γεωγραφικής περιοχής του Αγρινίου της Αιτωλοακαρνανίας, κατά τη διάρκεια των ημερών 22 Νοεμβρίου δύο χιλιάδες δέκα και 13, 14, 18 Δεκεμβρίου δύο χιλιάδες δώδεκα.

Photo shoots by © Dimitris V. Geronikos in the ecosystem of the geographical zone of Agrinio in Etoloakarnania, during the days of November 22 of two thousand ten and December 13, 14, 18 of two thousand twelve.